Pimpelmees bedekt haar legsel bij gevaar

Pimpelmezen verstoppen de eieren in hun nest als er een roofdier in de buurt is

Zijn er tekenen dat er een roofdier in de buurt is? Pimpelmeesvrouwtjes hebben in dat geval een grotere neiging om hun eieren te verbergen, laten Irene Saavedra en collega’s zien.

Pimpelmeesvrouwtjes die aan de leg zijn, voegen elke dag een nieuw ei aan hun legsel toe, en het was bekend dat ze in die periode soms nestmateriaal op hun eieren leggen. Als het legsel compleet is, gaan ze broeden. Vanaf dat moment bedekken ze de eieren niet meer en zitten ze er zelf voortdurend op. Hun mannelijke partners brengen dan voedsel.
Waarom doen sommige vrouwtjes tijdens de eilegperiode moeite om hun legsel af te dekken? Een van de redenen is, veronderstelden Irene Saavedra en collega’s, dat ze hun eieren willen verbergen voor roofdieren. Pimpelmezen broeden van nature in boomholten, en een nestkast vinden ze ook prima. Zo’n dicht nest is al een stuk veiliger dan een open nest, zoals bijvoorbeeld dat van een merel: grote roofdieren kunnen er niet in. Maar misschien nemen pimpelmeesvrouwtjes extra veiligheidsmaatregelen als dat nodig is.

Penetrant

De proeven die de onderzoekers deden, bevestigden het vermoeden. In een aantal nestkasten legden de biologen tijdens de eilegperiode een stukje papier tussen bodem en nest dat was doordrenkt met de urine en het anaalkliervocht van een fret, een marterachtig roofdier, een sterk ruikend goedje. Ze wisten al dat pimpelmezen die geur herkennen en beseffen dat die op gevaar duidt.
Ter controle legden ze in andere nestkasten een stukje papier met citroengeur of een geurloos nat papiertje.

De pimpelmoeders reageerden op de penetrante geur van het roofdier. Als die lucht in een nestkast hing, was de kans dat de bewoonster haar legsel bedekte groter dan wanneer er een citroengeur aanwezig was of geen geur. Bedekking lijkt dus een maatregel te zijn om de eieren te beschermen als er een roofdier in de buurt is; het is mogelijk dat de mezen ook andere redenen hebben om hun legsel te bedekken.

Of de verstoptruc in de praktijk helpt, is nog niet onderzocht. Het zal zeker niet altijd zo zijn, want als een rover het nest grondig doorzoekt, kan hij de verborgen eieren vinden.

Willy van Strien

Foto: N.P. Holmes (Wikimedia Commons, Creative Commons CC BY-SA 3.0)

Koolmezen beschermen hun legsel ook vaak tegen nieuwsgierige blikken, maar om een andere reden

Bronnen:
Saavedra, I. & L. Amo, 2019. Egg concealment is an antipredatory strategy in a cavity-nesting bird. Ethology, 5 augustus online. Doi: 10.1111/eth.12932
Amo, L., I. Galván, G. Tomás & J.J. Sanz, 2008. Predator odour recognition and avoidance in a songbird. Functional Ecology 22: 289-293. Doi: 10.1111/j.1365-2435.2007.01361.x