Zwarte anemoonvis voert zijn zeeanemoon bij
Dierlijk voedsel dat hij zelf niet eet, geeft de zwarte anemoonvis aan de zeeanemoon waarin hij leeft, schrijven Yuya Kobayashi en collega’s. Een extra dienst.
Anemoonvissen (of clownvissen) en zeeanemonen zijn partners voor het leven. De vissen beschermen de zeeanemonen tegen vraatzuchtige vijanden en parasieten, houden ze schoon, bemesten het water met hun uitwerpselen en verversen het. Nu laten Yuya Kobayashi en collega’s zien dat de zwarte anemoonvis, Amphiprion clarkii, zijn partner ook voert. De vis leeft in grote zeeanemonen op koraalriffen in onder meer het westelijk deel van de Stille Oceaan, de Indische Oceaan en de Rode Zee en heeft wederkerige relaties met verschillende soorten zeeanemonen.
In ruil voor hun diensten kunnen anemoonvissen veilig leven in een anemoon. Dat is niet vanzelfsprekend want zeeanemonen, die verwant zijn aan kwallen, hebben kransen van tentakels met netelcellen vol gif rond een mondopening. Met hun tentakels verdedigen ze zich en vangen ze prooien, die door het gif verlamd raken. Maar anemoonvissen kunnen zich ongestoord tussen de tentakels bewegen.
Geschikte hapjes
Dat zwarte anemoonvissen af en toe voedsel leggen op de tentakels van hun anemoon, lieten Kobayashi en collega’s zien met experimenten in de zee bij Japan. De partner van de zwarte anemoonvis is daar de tepelanemoon, Entacmaea quadricolor, die zo heet vanwege de bolvormige toppen van de tentakels. De onderzoekers boden zwarte anemoonvissen stukjes dierlijk voedsel van verschillende afmetingen aan: garnaal, inktvis, schelpdier, vis of zee-egel. Ze observeerden wat er gebeurde of maakten video-opnamen die ze naderhand analyseerden.
De vissen kunnen zelf alleen kleine stukjes, tot ongeveer een halve centimeter, naar binnen werken. Kleine stukjes garnaal, inktvis, schelpdier en vis aten ze zelf op, totdat ze genoeg hadden; kregen ze meer, dan plaatsten ze overtollige stukjes op de tentakels van de zeeanemoon. Grotere stukjes, tot 2 centimeter, gaven ze meteen aan de zeeanemoon. Kleine stukjes zee-egel negeerden ze, grote stukken pakten ze op en legden ze op de zeeanemoon; de vissen kunnen geen zee-egel eten vanwege diens harde pantser. De anemoon transporteerde het gegeven dierlijke voedsel meestal naar de mondopening en at het op.
De onderzoekers boden de anemoonvissen ook stukjes plantaardig voedsel aan: groenwier. Kleine stukjes aten ze op, grote stukjes negeerden ze. Ze gaven nooit groenwier aan de zeeanemoon. Die zou het ook niet blieven, want hij eet alleen dierlijk voedsel.
De zwarte anemoonvis voert de zeeanemoon dus alleen bij met voedsel dat geschikt voor hem is: wel grote stukken dierlijk voedsel inclusief zee-egel, geen groenwier.
Extra groei
Dat bijvoeren is een extra dienst, maar niet zonder eigenbelang. Zwarte anemoonvissen zijn permanente bewoners van een zeeanemoon. Ze leven in groepen van mannen en één vrouw die haar eitjes tussen de tentakels van de anemoon legt. Als zij wegvalt, wordt de grootste man een vrouw die haar plaats inneemt. Een zeeanemoon die wordt bijgevoerd groeit sneller, en biedt dus meer plaats aan vissen en eitjes.
De vraag is nog wel of dat bijvoeren in het veld veel gebeurt onder natuurlijke omstandigheden, dus zonder onderzoekers die stukjes dierlijk voedsel aanbieden. De onderzoekers hebben het waargenomen, maar niet echt vaak.
Willy van Strien
Foto: Zwarte anemoonvis in tepelanemoon. Diego Delso (Wikimedia Commons, Creative Commons CC BY-SA 4.0)
Zie voor meer over anemoonvissen: goeie maatjes en woelige nachten
Bron:
Kobayashi, Y., Y. Kondo, M. Kohda & S. Awata, 2025. Active provisioning of food to host sea anemones by anemonefish. Scientific Reports 15: 4115. Doi: 10.1038/s41598-025-85767-9
Geef een reactie