Wants-moeder (Megymenum gracilicorne) dekt haar eitjes toe met schimmeldraden
Vrouwen van de wants Megymenum gracilicorne beschermen hun eitjes op een verrassende manier, namelijk met draden van schimmels die ze kweken op hun achterpoten. Dat ontdekten Takanori Nishino en collega’s.
Op beide achterpoten van volwassen vrouwen van de wants Megymenum gracilicorne is een opvallende witte, wollige vlek te zien. De structuur lijkt wat op een gehoororgaantje, zoals sommige insecten hebben, en de eerste gedachte was dan ook dat hij diende om geluid waar te nemen. Maar dat klopt niet, zo laten Takanori Nishino en collega’s zien. Met een veelzijdige studie zochten ze uit wat het dan wel is, en ze kwamen uit op een heel apart orgaan is dat nooit eerder werd gevonden.
Wat zit er op de vrouwelijke achterpoten en waartoe dient het?
Schimmelkweek
De wants Megymenum gracilicorne leeft in Japan op wilde planten van de komkommerfamilie. Soms vormt hij een plaag voor komkommer- of pompoenteelt. De onderzoekers laten zien dat de structuur op de achterpoten van vrouwen bestaat uit een dikke, stevige huidlaag met ongeveer 2000 piepkleine gaatjes. Aan de binnenkant is de plaat bekleed met een laag kliercellen die in verbinding staan met de gaatjes en die suikerrijke stoffen uitscheiden. Vanuit de gaatjes groeien schimmels die de witte wollige vlek opleveren.
Dat betekent dat de achterpoten een voedselrijke groeiplaats voor schimmels dragen. Volwassen vrouwen kweken als het ware schimmels op hun achterpoten. Dat doen ze natuurlijk niet voor niets. Wat voor waardevols leveren de schimmels aan de wantsen?
Sluipwespen geweerd
De wantsen smeren hun eitjes, waarvan het oppervlak is bedekt met een suikerlaag, ermee in, zagen de onderzoekers. Telkens als een vrouw een ei gelegd heeft, schraapt ze met het uiteinde van haar ene achterpoot schimmeldraden van de andere poot af en smeert die uit over het eitje. Ze legt de eitjes naast elkaar, op een rij. Na een paar dagen is zo’n rijtje helemaal overgroeid met schimmel.
De schimmel blijkt de eitjes van Megymenum gracilicorne te beschermen tegen sluipwespen. Die leggen, als ze de kans krijgen, hun eitjes in de wantseneitjes; de sluipwesplarven die daaruit komen eten vervolgens de inhoud van de wantseneitjes op. Sluipwespen komen wel op met schimmel bedekte eitjes af, maar hun legboor kan niet door een dikke laag schimmel heen prikken om een eitje af te zetten. De schimmel schrikt de vijand dus niet af met zijn geur, maar vormt een fysieke barrière.
In ruil voor suikers en onderdak bij de wants leveren de schimmels beschermingsmateriaal voor de wantseneitjes: een vorm van symbiose. De witte structuur op de achterpoten van vrouwen is een tot dusver onbekend uitwendig symbiotisch orgaan, en deze samenwerking tussen wants en schimmels is nieuw voor de biologie.
Verzamelen
Als jonge wantsen uitkomen, zijn ze met schimmels bedekt. Maar ze raken die tijdens hun ontwikkeling kwijt en een volwassen vrouw moet zelf schimmels verzamelen die ze kan huisvesten. Ze is daar niet erg kieskeurig in: de onderzoekers troffen op achterpoten van elke vrouw meerdere schimmelsoorten aan. Maar ze is wel zo voorzichtig om geen ziekteverwekkende schimmels te kiezen. Hoe ze erin slaagt om die te mijden, is nog onbekend.
Willy van Strien
Foto: Megymenum gracilicorne vrouw. De witte streep op de achterpoot is het schimmelkweek-orgaan. ©Minoru Moriyama
Bron:
Nishino, T., M. Moriyama, H. Mukai, M. Tanahashi, T. Hosokawa, H-Y. Chang, S. Tachikawa, N. Nikoh, R. Koga, C-H. Kuo & T. Fukatsu, 2025. Defensive fungal symbiosis on insect hindlegs. Science 390: 279-283. Doi: 10.1126/science.adp6699
Geef een reactie