Dansvliegvrouw toont kwaliteit door zich breed te maken
Als ‘vliegende schotel’ probeert een vrouwelijke langstaart-dansvlieg de aandacht te trekken van mannen. Haar brede vorm is een teken van kwaliteit, schrijven Jessica Browne en collega’s.
Vrouwen van de langstaart-dansvlieg (Rhamphomyia longicauda), die leven in Noord-Amerika, maken er werk van om bij mannen in de smaak te vallen. Ze hebben zakken aan weerskanten van hun achterlijf en stevige zwarte borstels aan hun poten. Door de zakken op te pompen zodat die zijwaarts uitsteken en de poten er tijdens het vliegen omheen te vouwen maken ze zich breed. Zo laten ze hun kwaliteit zien, betogen Jessica Browne en collega’s.
Rollen omgekeerd
Bij de meeste diersoorten zijn vrouwen kieskeurig en prijzen mannen zich aan door zich op te doffen en uit te sloven. Maar bij de langstaart-dansvlieg is het net omgekeerd: de mannen zijn kieskeurig, de vrouwen proberen hen te verleiden om te paren.
De reden daarvoor is dat vrouwen niet in staat zijn om zelf hun voedsel te verzamelen. Ze moeten eten om eitjes te kunnen produceren, maar kunnen niet jagen op de kleinere insecten waarvan ze leven. Daarom laten ze zich door mannen van voedsel voorzien. Een man die wil paren, brengt een prooi mee als bruidsgift. Vrouwen paren graag vaak, want elke paring levert een maaltje op. Maar mannen moeten eerst een prooi bemachtigen. Daar hebben ze een zware dobber aan, en na al die moeite zal een man zijn gift alleen aanbieden aan een vrouw die het waard is.
Silhouet
Om mannen te lokken verzamelen vrouwen zich op een baltsplaats. In ochtend- of avondschemering vormen ze een zwerm van tientallen individuen op een open plek in het bos en ‘dansen’ daar op ongeveer een halve meter boven de grond. Mannen die een prooi hebben gevangen benaderen zo’n zwerm van onderaf en zien de vrouwen als silhouetten afsteken tegen de zwak verlichte hemel. Als een man een aantrekkelijke vrouw ziet, gaat hij vlak onder haar hangen. Zij laat die kans niet schieten en valt onmiddellijk op hem, letterlijk.
Samen verlaten ze de zwerm om te paren. Zij slaat zijn sperma op om er later eitjes mee te bevruchten.
De voorkeur van mannen gaat uit naar grote vrouwen. Die spelen daarop in door hun zakken te vullen en hun poten op te trekken en eromheen te vouwen, zodat hun silhouet veel breder wordt. Ze veranderen als het ware in vliegende schotels. Hoe breder een vrouw is, hoe meer kans ze heeft om uitverkoren te worden.
Maar wat heeft zo’n groot silhouet te betekenen? Wat heeft een man eraan om zo’n opgeblazen vrouw te kiezen?
Verschil uitvergroot
Voor een vrouwelijke langstaart-dansvlieg geldt: wie het breed heeft laat het breed hangen, laten Browne en collega’s zien.
Een dansvlieg begint zijn leven als made. Na verpopping komt een volwassen vlieg tevoorschijn die vaste afmetingen heeft; ook het formaat van de zakken en de borstels op de poten van vrouwen ligt vast. Waarschijnlijk is de grootte van een volwassen vlieg een teken van kwaliteit en een gevolg van hoe goed hij het als made gehad heeft. Nu blijkt dat hoe groter een vrouw is, hoe groter in verhouding haar rekbare zakken en haar pootbekleding zijn. Omdat grote vrouwen zich in verhouding extra breed maken, vergroten de verschillen in kwaliteit die er bestaan tussen vrouwen zich nog eens uit.
Dat mannen opgeblazen vrouwen prefereren betekent dus dat ze gaan voor kwaliteit.
Vaderschap onzeker
Dat is een goede keus, want een brede vrouw heeft het vermogen om veel eitjes te produceren. En omdat ze aantrekkelijk is, zal ze vaak gekozen worden en veel hapjes toegestopt krijgen, zodat ze die eitjes inderdaad tot ontwikkeling kan brengen. Ze heeft bovendien een goede kans om lang genoeg in leven te blijven.
Alleen: een man die zo’n aantrekkelijke vrouw uitkiest moet maar hopen dat hij de vader van een deel van dat grote nageslacht zal worden. Als hij de eerste is die met haar paart, zal zij zijn bruidsgift gebruiken om eitjes tot ontwikkeling te gaan brengen, maar tegen de tijd dat ze die gaat leggen heeft ze van veel meer mannen sperma opgeslagen en is de spoeling dun. Een man maakt waarschijnlijk de grootste kans op veel vaderschap als hij de laatste is die met haar paart voordat ze eitjes gaat leggen, als die bijna volgroeid zijn.
Maar in welk stadium de eitjes van een aantrekkelijk ogende vrouw zijn, kan een man aan haar omvang niet zien. Hij moet niet alleen kieskeurig zijn, maar hij moet ook geluk hebben.
Willy van Strien
Foto: Vrouwtje langstaart-dansvlieg (Rhamphomyia longicauda) met opgeblazen zakken. ©Heather Proctor
Bronnen:
Browne, J.H. & D.T. Gwynne, 2022. Deceived, but not betrayed: static allometry suggests female ornaments in the long‑tailed dance fly (Rhamphomyia longicauda) exaggerate condition to males. Evolutionary Ecology, 7 januari online. Doi: 10.1007/s10682-021-10148-3
Murray, R.L., J. Wheeler, D.T. Gwynne & L.F. Bussière, 2018. Sexual selection on multiple female ornaments in dance flies. Proceedings of the Royal Society. B 285: 20181525. Doi: 10.1098/rspb.2018.1525
Funk, D.H. & D.W. Tallamy, 2000. Courtship role reversal and deceptive signals in the long-tailed dance fly, Rhamphomyia longicauda. Animal Behaviour 59: 411-421. Doi: 10.1006/anbe.1999.1310