Vogels bevrijden elkaar van kleverige zaden
Zaden van de pisoniaboom kunnen funest zijn voor een kleine zangvogel als de seychellenzanger: plakken die zaden op de veren, dan kan zo’n vogel niet meer vliegen. Gelukkig gebeurt het weinig, en bij pech komt er vaak hulp, zagen Martijn Hammers en Lyanne Brouwer.
Seychellenzangers op het tropische eiland Cousin, dat behoort tot de Republiek van de Seychellen, leiden een leven met weinig risico’s: er zijn geen roofvijanden op het eiland die het op de volwassen vogels hebben voorzien. Hoog in de bomen zoeken ze ongestoord hun voedsel, insecten die ze van de bladeren pikken.
Toch komen ze soms in de problemen, schrijven Martijn Hammers en Lyanne Brouwer. De meest voorkomende boom, de pisoniaboom, maakt namelijk zaden die zeer kleverig worden als ze rijp zijn en op de grond vallen. Foeragerende seychellenzangers hebben daar geen last van, maar als ze op de grond komen om nestmateriaal te verzamelen – een vrouwenwerkje – of om hun territorium te verdedigen, dan kan het gebeuren dat zulke zaden zich stevig aan hun veren hechten; soms raakt een vogel verstrikt in een hele tros zaden. Dan ziet het er niet best uit. Een vogel waar zaden op plakken, ook al zijn het er maar een of enkele, kan vaak niet meer vliegen, en dat is fataal.
Bereidheid
Maar als hij geluk heeft, komt er hulp. De biologen, die intensief het gedrag van de seychellenzangers bestudeerden, zagen een paar keer een vogel die flink met zaden was beplakt. En soms schoot dan een andere vogel toe om het slachtoffer te bevrijden nadat die een alarmroep had laten horen. De helper pikte en trok de zaden met zijn snavel los, en redde zo het ongelukkige dier.
Het is bijzonder dat de vogels zo’n reddingsactie uitvoeren. Een hulpvaardige vogel ziet kennelijk wat er aan de hand is, weet hoe hij het probleem moet oplossen en is bereid om dat te doen, op gevaar af dat hij zelf onder de kleverige zaden komt te zitten. Het is dan ook niet zomaar een soortgenoot: in alle waargenomen gevallen was de helper een naaste van het slachtoffer. Vaak blijven een of enkele jongen bij hun ouders wonen; ook een moeder of oma trekt soms bij een broedend paar in. Dan woont er een hele familiegroep in een territorium, en veel familieleden helpen met het grootbrengen van de jongen. Een redddingsactie betekent dat de familiegroep intact blijft en geen hulp verloren gaat.
Zeevogels
De kleverige zaden hebben een functie. Als ze op een kleine zangvogel als de seychellenzanger plakken, schiet de boom daar niets mee op. Maar vaak komen ze terecht op zeevogels die het eiland bezoeken. Die kunnen er wel mee vliegen – en de vastzittende zaden meenemen naar een ander eiland. Zo raken de zaden van de boom goed verspreid.
Willy van Strien
Foto’s: © Martijn Hammers
Bron:
Hammers, M. & L. Brouwer, 2017. Rescue behaviour in a social bird: removal of sticky ‘bird-catcher tree’ seeds by group members. Behaviour 154: 403-411. Doi:10.1163/1568539X-00003428
