Kopkleur vertelt hoe agressief of dapper een Gouldamadine is
Verschillende kleuren, verschillende persoonlijkheden: bij Gouldamadine is het uiterlijk erfelijk gekoppeld aan karakter, ontdekten Leah Willimas en collega’s.
De kleurrijke Gouldamadines uit het noorden van Australië zijn er in drie typen: er zijn vogels met een zwart, een rood en een geel kopje. Het is al bijzonder dat er drie kleurvormen naast elkaar voorkomen, maar het is nog bijzonderder dat de kopkleuren, die erfelijk zijn bepaald, gekoppeld zijn aan verschillen in karakter, zoals Leah Williams laat zien.
Zwartkoppige vogels zijn met 70 procent het meest algemeen. Dertig procent van de dieren is rood en minder dan één op duizend vogels heeft een gele kop.
Persoonlijkheden
Williams testte rode en zwarte vogels op een aantal persoonlijkheidskenmerken en vond opvallende verschillen.
De rode dieren – mannetjes zowel als vrouwtjes – bleken heetgebakerd; ze waren veel agressiever tegenover elkaar dan zwarte vogels. Die zwarte vogels op hun beurt waren nieuwsgieriger en roekelozer dan de rode. Nadat de onderzoekers een bundel draden aan een zitstok hadden gehangen, gingen de zwarten daar eerder op af. En als de onderzoekers de dieren bang maakten met een roofvogelsilhouet, durfden de zwarte vogels sneller weer te gaan eten.
Dat dieren verschillende persoonlijkheden hebben, is al langer duidelijk. Maar uniek is dat die verschillen zo duidelijk samengaan met het uiterlijk.
Liefst partner van eigen kleur
De verschillende strategieën – agressief of nieuwsgierig en dapper – blijven naast elkaar bestaan.
Buiten het broedseizoen trekken de vogels in groepjes met elkaar op. De rode vogels zijn dan dominant en verdringen de zwarten van de beste plaatsen met voedsel; ze eten vooral graszaden. De zwarten compenseren dat door hun slag te slaan op plaatsen waar de roden zich niet zo snel wagen: nieuwe plekken en plekken waar een roofvogel in de buurt is. Wellicht kunnen ze zich die roekeloosheid veroorloven omdat ze met hun donkere kop minder opvallen – al zijn ze verder even kleurig.
In de broedtijd vormen zich monogame paren, en beide ouders zorgen voor hun jongen. Trekken tegenpolen elkaar dan aan?
Nee, had eerder onderzoek laten zien. Jongen uit een gemengd huwelijk doen het slecht. De sterfte onder zonen van zo’n koppel is 40 procent hoger en de sterfte onder dochters is zelfs 80 procent hoger dan onder de nakomelingen van een ouderstel van één kleurtype. Kennelijk passen verschillende typen genetisch gezien niet goed bij elkaar. Vogels zoeken dan ook bij voorkeur een partner van hun eigen kleur.
Maar ze slagen daar niet altijd in, en dertig procent van de paren in het wild is gemengd. Moeder maakt er dan het beste van door te zorgen dat ze meer zoons dan dochters krijgt: gemiddeld vier jongens op één meisje. Hoe ze dat klaar speelt, is nog onbekend.
De Gouldamadine, Erythrura gouldiae, is een bedreigde en beschermde vogel.
Willy van Strien
Foto: Gerhard Hofmann
Bronnen:
Williams, L.J., A.J. King & C. Mettke-Hofmann, 2012. Colourful characters: head colour reflects personality in a social bird, the Gouldian finch, Erythrura gouldiae. Animal Behaviour, 6 juni online. Doi: 10.1016/j.anbehav.2012.04.025
Pryke, S.R. & S.C. Griffith, 2009. Genetic incompatibility drives sex allocation and maternal investment in a polymorphic finch. Science 323: 1605-1607. Doi: 10.1126/science.1168928
Ha Willy,
Interessant verhaal en mooie foto! Is het mogelijk dat je hier het begin ziet van het ontstaan van nieuwe soorten? Als twee vogels van verschillende kleur (en karakter) minder goed nakomelingen kunnen voortbrengen, krijg ik die gedachte.
Groetjes,
Liesbeth
Ha Liesbeth,
Ja, dat zou in principe heel goed kunnen. Het is wel de vraag hoe het zit met de gele. Die zijn heel zeldzaam en ze zijn niet vaak meegenomen in het onderzoek. Wel is gevonden dat gele mannetjes een sterke voorkeur hebben voor gele vrouwtjes.